دستگاه هواساز یکی از پرمصرف ترین دستگاه های صنعت HVAC بشمار می رود که می تواند نیازهای متعددی را در این زمینه برآورده سازد؛ لذا، گستره وسیعی از کاربردها را پوشش می دهد و به همین علت است که تنوع بسیاری در طراحی آن وجود دارد.

اما بطور کلی می توان گفت، استفاده از دستگاه هواساز برای فضاهایی رایج است که مساحت زیاد و یکپارچه ای داشته و یا به حجم قابل توجهی هوای تازه نیاز دارند. با توجه به اینکه هواسازها غالباً بعنوان یک دستگاه مرکزی بکار گرفته می شوند، نمی توانند برای فضاهای تفکیک شده ای مثل واحدهای مسکونی و اداری یا مغازه های یک مرکز تجاری که نیاز به کنترل مستقلی دارند، انتخاب مناسبی باشند.

    فقط دستگاه هواساز است که می تواند علاوه بر تهویه و تأمین هوایی با دمای مناسب، هوای تمیز و با رطوبت مورد نیاز را برای هر فضایی ایجاد کند.

از جمله کاربردهای هواساز ها می توان به موارد زیر اشاره نمود:

    بیمارستان ها و مراکز درمانی
    اتاق های تمیز
    تالارهای پذیرایی و رستوران ها
    دانشگاه ها و مراکز آموزشی
    کارخانه و کارگاه های صنعتی
    فضای مشاع پاساژها (راهروها)
    فضای مشاع هتل ها و مراکز تفریحی
    سالن ها و باشگاه های ورزشی
    فروشگاه ها و مراکز خرید زنجیره ای
    سالن های سمینار و اجتماعات
    نمایشگاه ها

نحوه انتخاب دستگاه هواساز

انتخاب هواساز بر مبنای ظرفیت هوادهی آن انجام می شود. اما می بایست توجه داشت که محاسبه ظرفیت هوادهی لازم، بستگی به کاربرد هواساز دارد. اینکه هواساز برای تأمین نیاز سرمایشی و گرمایشیِ پروژه بکار می رود یا هدف از بکارگیری هواساز صرفاً تغذیه هوای تازه می باشد. بنابراین محاسبه ظرفیت هوادهی هواساز را در دو حالت می توان بررسی کرد:

1- محاسبه ظرفیت هوادهی هواساز جهت تأمین نیاز سرمایشی و گرمایشیِ پروژه:

ابتدا کافی است بار برودتی و گرمایی پروژه براورد شود. سپس با توجه به روابط زیر می توان حجم هوادهی مورد نیاز را محاسبه نمود:
فرمول محاسبه بار برودتی دستگاه هواساز

اختلاف آنتالپی را می توان به کمک نمودارهای سایکرومتریک به دست آورد.

فرمول محاسبه بار گرمایشی دستگاه هواساز

بنابراین، با توجه به این دو رابطه، دو عدد برای ظرفیت هوادهی هواساز حاصل می شود که قاعدتاً عددِ بزرگتر، مبنای انتخاب هواساز قرار خواهد گرفت.

در شرایطی که ارتفاع محل پروژه نسبت به سطح دریا زیاد باشد، بایستی عددی را به عنوان ضریب تصحیح در طرف دوم روابط فوق ضرب نمود. به این علت که هرچه از سطح دریا فاصله بگیریم، چگالی هوا کاهش می یابد. چنانکه تقریباً به ازای هر 2500ft ارتفاع 3% چگالی هوا کم شده و بایستی ضریب تصحیحی معادل 0.97 را در نظر بگیریم
2- محاسبه ظرفیت هوادهی هواساز، صرفاً جهت تأمین نیاز پروژه به هوای تازه:

استانداردهایی وجود دارند (از جمله مقررات ملی ساختمان – مبحث چهاردهم) که مشخص می کند هر فضا با توجه به نوع کاربریِ خود به چه میزان هوای تازه نیاز دارد. معیاری که بر مبنای تعداد نفرات، متراژ پروژه و یا تعداد دفعات تعویض هوا مطرح می گردد. بعنوان مثال در یک کلاس درس به ازای هر نفر 15cfm و در راهروی دانشگاه به ازای هر فوت مربع مساحت کف 0.06cfm هوای تازه لازم خواهد بود. به این ترتیب کل حجم هوای تاز? مورد نیاز که ظرفیت هوادهی هواساز خواهد بود، محاسبه می شود.

    در بسیاری از موارد، دستگاه هواساز برای هر دو منظور، یعنی هم سرمایش و گرمایشِ پروژه و هم تأمین هوای تاز? مورد نیاز بکار می رود. در این صورت جهت محاسبه ظرفیت هوادهی هواساز، کافی است مطابق دو روش فوق عمل کرده و حجم هوادهیِ لازم را به دست آوریم. سپس با مقایسه نتایج، عددِ بیشتر را به عنوان ظرفیت هواساز در نظر می گیریم

محاسبه ظرفیت کویل های سرمایشی و گرمایشیِ هواساز نیز به کمک همان دو رابطه اول محاسبه می شود، با این تفاوت که “دلتا اچ”  اختلاف آنتالپی کل بین هوای ورودی و خروجیِ کویل سرمایشی و “دلتا تی” اختلاف دمای بین هوای ورودی و خروجیِ کویل گرمایشی می باشد.                 
محاسبه ظرفیت کویل های سرمایشی و گرمایشی دستگاه هواسازمحاسبه ظرفیت کویل های سرمایشی و گرمایشی دستگاه هواساز

    در این محاسبات نیز می بایست ضریب تصحیحِ ناشی از ارتفاعِ محل پروژه لحاظ گردد.

اجزای دستگاه هواساز یا هوارسان

دستگاه هواساز یا هوارسان بسته به کاربری و الزامات فضای پروژه، از بخش­ های متنوع و متفاوتی تشکیل شده است. مؤلفه­ های اصلی و ثابت آن عبارتند از:

    فیلتر هواساز (Filter)
    کویل­ های سرمایش/ گرمایش (Cooling \ Heating Coil) در هواساز
    فن دمنده هواساز (Supply Fan)

انواع فیلتر هواساز

فیلتراسیون هوا به لحاظ حفظ سلامتی افراد و نیز تأمین شرایط لازم برای فعالیت­ های حساس و دقیقی مثل کالیبراسیون ابزاری خاص و پروسه­ های آزمایشگاهی ویژه، از اهمیت بالایی برخوردار است. لذا آگاهی از انواع فیلترها و انتخاب درست آن­ها، از مهم ترین مراحل طراحی و ساخت هواساز یا هوارسان به حساب می­ آید.

­فیلترها با توجه به مواد تشکیل­ دهنده، تکنولوژی ساخت و توانایی حذف آلاینده­ های مختلفی که در جریان هوا وجود دارند، در انواع و اقسام متفاوتی تولید و عرضه می­ شوند. هریک از انواع فیلترها تحت استانداردهای مشخصی، آزمایش شده و طبقه­ بندی می­ گردند.

دو مورد از معروف ترین استاندارد ها عبارت اند از:

    استاندارد آمریکایی ASHRAE

(مخفف عبارت American Society of Heating, Refrigeration and Air-Conditioning Engineers)

    EUROVENT دیگر استانداردی است که به وسیـله آن در سرتاسر قاره اروپا، کلیه فیلتـرهای هـوا، با کد گذاری EU کلاس ­بندی شده و به بـازار عرضه می ­گردند.

چرا فیلترها در دستگاه هواساز طبقه بندی شده اند؟

دلیل طبقه ­بندی فیلترها در این استاندارد و کلاس­ های بخصوص، تعیین مقدار عددی مشخصه ­های یک فیلتر هوا در میزان جمع­ آوری ذرات معلق، افت فشار ایجاد شده و امثال آن می ­باشد.

لازم به ذکر است که تفـاوت در نوع نام­ گذاری و کلاس­ بندی های مختلف فیلترهای هوا، تفاوتی در شکل ظاهری و همچنین عملکرد دو فیلتر مشابه از دو کشـور یا دو قاره متفاوت نخواهد داشت. به طور مثال ممکن است فیلتر کیسه­ ای در آمریکا با نامی خاص و همان فیلتر با همان ویـژگی و همان راندمـان در اروپـا با نامی دیگر، کد گذاری و طبقه­ بندی شده باشد. با توجه به میزان آلودگی هوای محل پروژه و حساسیت و الزامات موجود در استفاده از هوای تمیز، نوع و تعداد بسترهای فیلتر هواساز تعریف می ­شوند.

در دستگاه های هواساز (هوارسان) فیلترهای مختلف با کاربرد های متفاوتی وجود دارند :

    پیش فیلتر فلزی
    پیش فیلتر الیاف شیشه ای (فایبرگلاس)
    پیش فیلتر پلیتد (پانل)
    فیلتر کیسه ای
    فیلتر هپا
    فیلتر اولپا

پیش فیلترها در دستگاه هواسازپیش فیلترها در دستگاه هواساز
فیلترها در دستگاه هواسازفیلترها در دستگاه هواساز

    منظور از میزان حساسیت فیلتراسیون، حداقل اندازه ذراتی است که فیلتر می تواند از عبور آن جلوگیری کند.

    پیشنهاد مطالعه: بررسی فنی و عملکرد دستگاه زنت

2. کویل­ های سرمایش/ گرمایش (Cooling \ Heating Coil) در هواساز

دستگاه های هواساز جهت تأمین نیاز سرمایش و گرمایش فضای پروژه، دمای هوای عبوری را تغییر می ­دهند. این فرایند به کمک مبدل­ هایی به نام کویل که در مسیر جریان هوا قرار می­ گیرند، صورت می ­پذیرد. لازم به ذکر است که از کویل­ های سرمایش به عنوان رطوبت­ گیر (از طریق کاهش دمای هوا تا کمتر از دمای نقطه شبنم آن) نیز می ­توان استفاده نمود.

بسته به شرایط پروژه، کویل ­های هواساز یا هوارسان به دو صورت طراحی و ساخته می شوند:

    کویل هواساز مستقیم (Direct)
    کویل هواساز غیر مستقیم (Indirect)

کویل سرمایش/ گرمایش مستقیم:

کویل­ هایی هستند که مستقیماً از جریان سرد مبرد (DX Coil) برای سرمایش و از گازهای حاصل از احتراق سوخت (Fired Heater Coil) برای گرمایش بهره می­ گیرند. پمپ­ های حرارتی (Heat Pumps) نیز به این شکل می­ توانند جهت سرمایش و گرمایش مستقیم در هواسازها به کار روند. نوع دیگر کویل­ های گرمایش، هیترهای برقی (Electrical Heater) هستند که با عبور جریان برق از المنت­ های تعبیه ­شده در آن، انرژی الکتریکی را به انرژی گرمایی تبدیل می­ کنند.
انواع کویل های سرمایش و گرمایش در دستگاه هواسازانواع کویل های سرمایش / گرمایش مستقیم و کاربرد آن در هواسازها
کویل سرمایش/ گرمایش غیر مستقیم:

کویل­ هایی هستند که از جریان آب سرد تولیدی چیلر با دمای 7 درجه سانتی گراد برای سرمایش و از جریان آب گرم تولیدی دیگ با دمای 82 درجه سانتی گراد برای گرمایش استفاده می­ کنند. از بخار آب گرم نیز می­ توان در کویل­ های گرمایش غیرمستقیم بهره گرفت.
کویل سرمایش | گرمایش غیر مستقیمکویل آبی و کاربرد آن در دستگاه هواساز

    پیشنهاد مطالعه : بررسی فنی و کاربرد روفتاپ پکیج

3. فن دمنده (Supply Fan) در دستگاه هواساز

بر مبنای حجم هوادهی مورد نیاز (Flow Rate) و مجموع افت فشار استاتیکی ناشی از خود هواساز و پرمقاوم ­ترین مسیر کانال (Total Static Pressure) فن دمنده مناسب برای سیستم انتخاب می ­شود. در واقع فن دمنده با ایجاد اختلاف فشار مناسب (مانند پمپ) هوای تأمین­ شده در هواساز را به گردش درآورده و به کانال­ های توزیع هوا انتقال می­ دهد.

    با توجه به اینکه فن، اصلی­ ترین مصرف­ کننده برق در دستگاه هواساز بوده و تأثیر مستقیمی روی کارایی آن دارد، علاوه بر هوادهی با دبی و فشار کافی، بایستی اتلاف انرژی کمی نیز داشته باشد. لذا، معمولاً انتخاب فن به کمک نرم­ افزارهای تخصصی و ارائه ­شده توسط برند تولید کننده انجام می­ گیرد.

انواع فن­ هایی که در دستگاه هواساز به کار گرفته می ­شوند:

    فن سانتریفیوژ: فن­ هایی که با چرخش پره­ های آن، هوا به موازات محور پروانه (Impeller) وارد فن شده و با حرکت شعاعی (بواسطه نیروی گریز از مرکز) در جهت عمود بر محور تخلیه می ­شود. فن­ های سانتریفیوژ بر اساس معیارهای مختلفی تقسیم ­بندی می ­شوند:

دسته بندی فن سانتریفیوژ در دستگاه هواسازدسته بندی فن سانتریفیوژ در دستگاه هواساز

شکل پره­ های پروانه برای هوادهی با فشار زیاد (غالباً بالاتر از 2in.wg) از نوع بکوارد بوده و معمولاً به علت حجم بالای هوادهی مورد نیاز در هواساز، نوع دوطرف مکش فن­ های سانتریفیوژ استفاده بیشتری دارد. بعلاوه، بسته به شرایط کاری هواساز، یکی از انواع اتصال تسمه ­ای و مستقیم برای راه­ اندازی پروانه در نظر گرفته می ­شود.
اتصال فن سانتریفیوژ در دستگاه هواسازانواع فن سانتریفیوژ و کاربرد آن در دستگاه هواساز

    فن پلاگ: فن­ هایی که به مانند نوع سانتریفیوژ با کمک نیروی گریز از مرکز، باعث گردش هوا در مسیر انتقال می شوند. با این تفاوت که هوا از یکطرف وارد شده و پس از حرکت شعاعی، به اطراف پرتاپ می­ گردد. اساساً نیاز به راندمان بیشتر و پیشرفت تکنولوژی، منجر به معرفی فن­ های پلاگ به عنوان جایگزینی برای فن­ های سانتریفیوژ شده است. پروانه این فن ­ها که با اتصال مستقیم به الکتروموتور کار می کنند، عمدتاً دارای پره­ هایی به شکل بکوارد می ­باشند.

فن پلاگ در دستگاه هواساز فن پلاگ و کاربرد آن در دستگاه هواساز
سایر اجزای دستگاه هواساز

اجزای دیگری که بنا به شرایط، امکان اضافه شدن آن­ها به دستگاه هواساز وجود دارد، عبارتند از:

    جعبه اختلاط (Mixing Box): فضایی جهت اختلاط هوای تازه و هوای برگشت (به منظور استفاده از انرژی هوای برگشتی)
    رطوبت ­زن (Humidifier): سیستمی جهت افزایش رطوبت جریان هوا شامل انواع تبخیری (Evaporative) بخارساز (Vaporizer) مه ­پاش (Spray Mist) و اولتراسونیک (Ultrasonic)
    رطوبت­ گیر (Dehumidifier): سیستمی جهت کاهش رطوبت جریان هوا شامل انواع چگالش حرارتی (Thermal Condensation) خشک­ کن (Desiccant) و پاشش آب سرد (Spray cold water)
    فن برگشت (Return Fan): فنی جهت به گردش درآوردن هوای برگشت (در پروژه­ هایی با مسیر برگشت طولانی)
    بازیاب حرارت (Heat Recovery): سیستمی جهت بکارگیری انرژی هوای خروجی (Exhaust) از فضای پروژه، بدون اختلاط با هوای تازه شامل انواع مبدل حرارتی صفحه­ ای (Plate Heat Exchanger) ، چرخ حرارتی (Thermal Wheel)، سیکل ترکیبی (Combined Cycle) و لوله گرمایی (Heat Pipe)

انواع دستگاه هواساز

انواع هواسازها را می توان بر اساس معیارهای مختلفی دسته بندی نمود که مهمترین آنها عبارتند از:
دسته بندی انواع دستگاه هواسازدسته بندی انواع هواساز
1- انواع دستگاه هواساز بر اساس کاربرد

دستگاه های هواساز بر اساس کاربرد و نوع پروژه به سه دسته معمولی یا نرمال، هواسازهای هایژنیک یا بیمارستانی و سیستم هواساز سقفی تقسیم بندی می شوند که در ادمه کارشناسان تهویه نگار هر کدام و کاربردهای ان را توضیح داده اند.
هواسازهای معمولی (Normal)

هواسازهایی که استراکچری معمولی و بدنه ای از جنس گالوانیزه دارند و عمدتاً از اجزای اصلی، شامل یک یا نهایتاً دو بسترِ فیلتراسیون، کویل سرمایش / گرمایش و فن دمنده تشکیل شده اند و غالباً در آنها برای تأمین هوای رفت (هوای خروجی از هواساز)، علاوه بر هوای تازه (هوای محیط بیرون) از هوای برگشت (هوای داخل ساختمان) نیز بمنظور کاهش مصرف انرژی استفاده می شود. در واقع، این نوع هواسازها برای هر فضایی که نیاز به هوای خیلی تمیزی ندارند، بکار گرفته می شوند. تالارهای پذیرایی، دانشگاه ها، سالن های ورزشی و مراکز خرید زنجیره ای، از نمونه کاربری هایی هستند که در آنها می توان از هواسازهای معمولی استفاده نمود.
دستگاه هواساز معمولیهواساز معمولی

    امکان بکارگیریِ سیستم های بازیافت حرارت، رطوبت زنی و یا رطوبت گیری در این نوع هواسازها نیز وجود دارد.

دستگاه هواساز هایژنیک (Hygienic):

هواسازهایی با الزامات ویژه در طراحی و ساخت که می توانند هوای کاملاً استریل و تمیزی (عاری از گرد و غبار، ذرات معلق و مواد آلاینده) را برای فضاهایی مانند بیمارستان ها، آزمایشگاه های ابزار دقیق و اتاق های تمیز (Clean rooms) تأمین کنند. از جمله این الزمات، استفاده از پروفیل های ترمال بریک در تولید فریم دستگاه، ساخت جداره داخلی بدنه از ورق استیل و با گوشه های منحنی، استفاده از فن های بدون پولی و تسمه و استفاده از فیلترهای بیشتر و حساس تر می باشد.

    پیشنهاد مطالعه:

    بررسی فنی جامع و شناخت انواع هواساز هایژنیک (هواساز بیمارستانی و اتاق تمیز)

دستگاه هواساز هایژنیک یا بیمارستانیهواساز هایژنیک

    در هواسازهای هایژنیک، می بایست تنها از هوای تازه برای هوادهی دستگاه استفاده نمود؛ بنابراین در این نوع هواسازها، جهت بهره بردن از انرژی هوای خروجی از ساختمان، فقط می توان از سیستم بازیافت حرارت استفاده نمود.

دستگاه هواساز سقفی توکار (Concealed ceiling):

در واقع نوعی دستگاه هواساز معمولی با ظرفیت هوادهی نسبتاً پایین است که در سقف کاذب و داخل ساختمان قرار می گیرد. قاعدتاً با توجه به محدودیت فضای موجود در سقف کاذب، می بایست حتی المقدور ابعاد هواساز، کوچک در نظر گرفته شود؛ بنابراین معمولاً امکان بکارگیری آیتم های مختلف در چنین هواسازهایی وجود ندارد و دستگاه از یک لایه پیش فیلتر فلزی، کویل مشترک سرمایش و گرمایش و فن دمنده تشکیل شده است. به بیان ساده تر هواسازهای سقفی توکار همان ساختار فن کویل های کانالی را دارند، با این تفاوت که قادرند هوای بیشتر و با فشار بالاتری را تأمین کنند. از چنین هواسازهایی می توان در رستوران ها، فروشگاه ها و فضاهای مشابه دیگری که در آنها فضای سقف کاذب مناسب بوده و حجم هوادهی مورد نیاز چندان زیاد نیست (کمتر از 10000cfm)، استفاده نمود.
دستگاه هواساز سقفی تو کارهواساز سقفی تو کار

    از جمله دلایل استفاده از هواسازهای سقفی توکار، نبود فضای نصب دستگاه در پشت بام، عدم امکان کانال کشی در خارج از ساختمان و قیمت مناسب تر آنها در مقایسه با هواسازهای معمولی می باشد. البته بایستی این نکته را در نظر داشت که صدای کارکرد این نوع هواسازها در داخل ساختمان بیشتر احساس می شود. هواسازهای سقفی توکار را هواسازهای آپارتمانی نیز می نامند.

2- انواع دستگاه هواساز بر اساس نوع کنترل جریان هوا

دستگاه های هواساز بر مینای نوع کنترل جریان هوا به دو دسته حجم ثابت و حجم متغیر دسته بندی می شوند که هر کدام را در ادامه توضیح داده ایم
هواسازهای با حجم هوادهی ثابت (Constant Air Volume):

در این نوع هواسازها (CAV)، همواره نرخ جریان هوای خروجی از دستگاه، ثابت می باشد و تغییر دمای فضای داخل ساختمان، با تغییر دمای هوای خروجی از هواساز میسر می گردد. چنانکه با کم و زیاد کردن دِبی آب عبوری از کویل سرمایش / گرمایش (بوسیله شیر سه راهه برقی) دمای هوای خروجی از کویل تغییر می کند.

چنانچه در فصل سرما، نیاز به ایجاد دماهای متفاوتی در زون های مختلف ساختمان باشد، می توان با استفاده از کویل های بازگرمایش در مسیر کانال اصلی هر زون و عبور آب گرم از درون لوله های آن، به دمای مورد نظر در آن زون دست یافت. امکان استفاده از هیتر الکتریکی نیز بجای کویل آبگرم وجود دارد.
دیاگرام شماتیک دستگاه هواساز حجم ثابتدیاگرام شماتیک هواسازهای CAV

    شیر سه راهه برقی از یک بدنه و یک موتور برقی تشکیل شده است. کنترلر هواساز با توجه به مقایسه دمای هوای اتاق با دمای مورد نظر (Set point)، به موتور شیر سه راهه فرمان داده و مسیر آب عبوری از کویل سرمایش یا گرمایش را (معمولاً به صورت تدریجی) کم و زیاد می کند.

استفاده از شیر سه راهه برقی در دستگاه هواساز با حجم ثابتاستفاده از شیر سه راهه برقی در هواسازهای CAV
هواسازهای با حجم هوادهی متغیر (Variable Air Volume):

در چنین هواسازهایی (VAV)، این دمای هوای خروجی از هواساز است که ثابت می ماند و با تغییر حجم هوادهی دستگاه، دمای داخل ساختمان تنظیم می شود. به این ترتیب که با تغییر سرعت چرخش فن (بوسیله اینورتر) دِبی هوای ارسالی توسط فن، کم و زیاد می شود.

  در صورت نیاز به ایجاد دماهای متفاوت در زون های مختلف ساختمان، می توان با استفاده از باکس های VAV در مسیر کانال اصلی هر زون، حجم هوادهی آن زون را متناسب با دمای مورد نظر تغییر داد. باکس های VAV مجهز به دمپرهایی هستند که به صورت اتوماتیک و با توجه به دمای تنظیم شده در زون مربوطه، حجم هوای عبوری را تغییر می دهند.
دیاگرام شماتیک دستگاه هواساز حجم متغیردیاگرام شماتیک هواسازهای VAV

    اینورتر می تواند با تغییر فرکانس کاری الکتروموتور، دور آن و در نتیجه سرعت چرخش فن را تغییر دهد. به این ترتیب کنترلر هواساز با توجه به مقایسه دمای هوای اتاق با دمای مورد نظر (Set point)، به اینورتر فرمان داده و با کم و زیاد شدن دور فن، حجم هوای فرستاده شده به اتاق تغییر می کند.

اینورتر فن در دستگاه هواساز حجم متغیر فن اینورتر در هواسازهای VAV

3- انواع دستگاه هواساز بر اساس زون بندی

یکی دیگر از روش های دسته بندی دستگاه های هواساز در بازار تهویه مطبوع نوع زون بندی است که هواسازها را به دودسته تک منطقه ای و چند منطقه ای تقسین می کند و ما در ادامه هر کدام را به طور جداگانه بررسی کرده ایم.

    دستگاه هواساز تک منطقه ای (Single zone): هواسازی که فقط یک خروجی هوا دارد، به این معنا که قادر است تنها یک جریان هوای مشخص را که دِبی، دما، رطوبت و تمیزی تعریف شده ای دارد، تولید کند. بنابراین استفاده از چنین هواسازی به تنهایی برای زون های مختلف که شرایط کنترلی متفاوتی دارند، امکان پذیر نیست.
    دستگاه هواساز چند منطقه ای (Multi zone): هواسازی که بیش از یک خروجی هوا دارد، چنانکه می تواند بیش از یک جریان هوا، با مشخصه های متفاوت، مثلاً با دماهای مختلفی را تولید کند، در نتیجه می توان از این نوع هواساز برای زون های مختلف که نیازمند دماهای متفاوت یا در کل شاخصه های کنترلی متفاوتی هستند، استفاده نمود.

    همانطور که در دیاگرام های شماتیک هواسازهای CAV و VAV مشاهده می شود، این امکان وجود دارد که بتوان با بکارگیری تمهیداتی از هواسازهای تک منطقه ای نیز برای زون های مختلف، با شرایط کاری متفاوت استفاده نمود. چنانکه می توان دمای هوای عبوری از هر انشعاب را به کمک کویل­ های بازگرمایش و یا باکس های VAV متناسب با نیاز هر زون تغییر داد.

4- انواع دستگاه هواساز براساس محل قرارگیری فن دمنده

    Draw-Through: هواسازی که در آن فن دمنده بعد از کویل سرمایش قرار می گیرد.
    Blow-Through: هواسازی که در آن فن دمنده قبل از کویل سرمایش قرار می گیرد.

5- انواع دستگاه هواساز بر اساس جهت خروج جریان هوا

    روبرو زن (Front flow): هواسازی که در آن هوا به سمت جلو فوت می شود.
    بالا زن (Up flow): هواسازی که در آن هوا به سمت بالا فوت می شود.
    پایین زن (Down flow): هواسازی که در آن هوا به سمت پایین فوت می شود.

    در صورت بکارگیری فنِ نوعِ سانتریفیوژ در هواساز، طبیعتاً جهت خروج جریان هوا، در چگونگی نصب فن در داخل یونیت مؤثر خواهد بود.

6- انواع دستگاه هواساز بر اساس شکل یونیت

هواساز افقی (Horizontal):

هواسازی که یونیت آن بصورت افقی است و معمولاً در پشت بام یا اتاق هواساز نصب می گردد.
دستگاه هواساز افقیهواساز افقی
هواساز عمودی (Vertical):

هواسازی که یونیت آن بصورت عمودی است و معمولاً در داخل فضای مورد نظر نصب می گردد.
دستگاه هواساز عمودیهواساز عمودی
سیستم کنترلی دستگاه هواساز

از آنجا که تنوع زیادی در طراحی و تولید دستگاه هواساز وجود دارد، می توان طرح های متفاوتی را نیز برای سیستم کنترلی یک دستگاهِ هواساز تعریف نمود. سیستمی که در واقع موظف است کیفیت عملکرد هواساز را کنترل کرده و شرایط طراحیِ داخلِ اتاق را محقق سازد. اما، میزان کنترلی که می توان برای یک دستگاه هواساز تعیین کرد، بستگی به الزامات و کاربری پروژه خواهد داشت. کما اینکه هواسازهایی وجود دارند که بدون هیچ گونه سیستم کنترلی، تولید شده و تنها قابلیت روشن و خاموش شدن فن برای آن ها لحاظ شده است.

مهم ترین آیتم های کنترلی در هواسازها عبارتند از:

    سنسور دما و شیر سه راهه: در هواسازهای حجمِ هوا ثابت (CAV) به کمک سنسور دمایی که دمای هوای رفت یا برگشت را اندازه گیری می کند و شیر سه راه? برقی که مقدار دبی آب عبوری از کویل ها را تغییر می دهد، می توان دمای هوای ورودی به اتاق را با توجه به دمای طراحی، کنترل نمود.

سنسور دما و شیر برقی سه راهه در دستگاه هواسازسنسور دما و شیر سه راهه برقی در دستگاه هواساز

اینورتر: در هواسازهای حجمِ هوا متغیر (VAV) همانطور که پیش از این نیز گفته شد، به کمک اینورتر، دورِ الکتروموتور و در نتیجه سرعت چرخش فن تغییر کرده و به این ترتیب می توان با کم و زیاد کردن حجم هوای رفت که دمای ثابتی دارد، به دمای طراحیِ مورد نظر برای اتاق دست یافت.
اینورتر فن در دستگاه هواساز حجم متغیراینورتر فن هواساز

دمپر موتور: یک عملگر برقی است که برای باز و بسته کردن اتوماتیک دمپرها بکار می رود تا این چنین نسبت اختلاط هوای تازه و هوای برگشت، به صورت کنترل شده تغییر کند. در هواسازهای Full fresh نیز از دمپر موتور برای بسته شدن اتوماتیک دمپر هوای تازه به هنگام وقوع آتش سوزی استفاده می شود.
دمپر موتور در دستگاه هواسازدمپر موتور در دستگاه هواساز

    ترموستات آنتی فریز: جهت جلوگیری از یخ زدگیِ آب کویل گرمایشی در فصل زمستان استفاده می شود.

ترموستات آنتی فریز در هواسازهاترموستات آنتی فریز در هواساز

    سوییچ اختلاف فشار (DPS): به منظور اعلام کثیفی فیلترها در هواساز پیش بینی می شود.

سوییچ اختلاف فشار در دستگاه هواسازسوییچ اختلاف فشار در هواساز

    ترانسمیتر اختلاف فشار (DPT): فیلترهای هواساز پس از مدتی دچار کثیفی و گرفتگی می شوند. این موضوع باعث کاهش حجم هوادهی هواساز خواهد شد. لذا بوسیله ترانسمیتر اختلاف فشار، افت فشار هوای عبوری از فیلترها به طور مستمر اندازه گیری شده و متناسب با آن، سرعت چرخش فن توسط اینورتر افزایش می یابد تا این گونه کاهش حجم هوادهیِ هواساز جبران گردد.

ترانسمیتر اختلاف فشار در هواسازهاترانسمیتر اختلاف فشار در هواساز

سنسور CO2: در هواسازهایی که هوای برگشت دارند، میزان دی اکسید کربن هوای برگشت (هوای اتاق) را می توان توسط این سنسور اندازه گیری کرده تا بدین وسیله نسبت اختلاط هوای تازه و هوای برگشت برای دستیابی به سطح اکسیژن کافی در اتاق، به کمک دمپر موتورها تنظیم شود.

سنسور دی اکسید کربن در دستگاه هواسازسنسور دی اکسید کربن در هواساز

سنسور رطوبت: استفاده از این سنسور در دو حالت لحاظ می شود. یا مشابه سنسور CO2 در مسیر هوای برگشت نصب شده تا دمپرها بر اساس رطوبت مورد نظرِ اتاق، باز و بسته شوند یا در هواسازهایی که مجهز به رطوبت زن یا رطوبت گیر می باشند، جهت تنظیم رطوبت هوای رفت بکار می روند.

کولر گازی (اسپلیت) که یکی از رایج ترین سیستم­ های HVAC برای ساختمان­ های مسکونی، اداری و تا حدودی تجاری به شمار می رود، سال های زیادی است که در کشور مورد توجه خریداران قرار گرفته است. بواسطه آن که این سیستم از دو یونیت جداگانه تشکیل شده است، آن را اسپلیت (Split) به معنای دو پارچه نیز می نامند.

یونیت خارجی (کندانسینگ یونیت شامل کمپرسور و کندانسور) که در محیط آزاد خارج از ساختمان نصب می ­شود و یونیت داخلی (هوارسان شامل شیر انبساط، اواپراتور هوایی و فن دمنده) که داخل ساختمان و عمدتاً بر روی دیوار تعبیه می­ گردد.

    نوع دیگری از یونیت های داخلی کولر گازی وجود دارد که به شکل ایستاده و در ظرفیت های بالاتری طراحی و تولید می شوند

سیکل کاری اسپلیت ها همان سیکل تبرید تراکمی است. در این سیستم مایع مبرد حاصل از چگالش در یونیت خارجی از طریق خط لوله مسی به سمت یونیت داخلی هدایت شده و پس از عبور از شیر انبساط وارد کویل سرمایش DX (اواپراتور هوایی) می­ شود. از سوی دیگر، جریان هوای اتاق وارد یونیت داخلی شده و از روی کویل عبور می کند. سپس بعد از کاهش دما مجدداً درون فضای اتاق­ دمیده می شود.

پیشنهاد مطالعه : داکت اسپلیت چیست؟

کولر گازی یا اسپلیت و اجزای آنساختار سیستم کولر گازی (اسپلیت)

این در شرایطی است که برای تأمین هوای گرم مورد نیاز توسط کولر گازی از شیوه معکوس کردن جهت گردش جریان مبرد در سیکل کاری (هیت پمپ) استفاده می شود. چنانکه جریان بخار داغ خروجی از کمپرسور را به جای عبور از کندانسور، وارد اواپراتور (کویل DX یونیت داخلی) کرده تا منجر به افزایش دمای هوای عبوری از روی کویل گردد.

انواع کولر گازی

کولر گازی (اسپلیت) بر اساس نحوه کنترل ظرفیت کمپرسور (کنترل دور) در دو نوع مختلف به بازار عرضه می شود:

    کولر گازی معمولی (دور ثابت)
    کولر گازی اینورتر دار (دور متغیر)

در نوع معمولی، بعد از آن که دمای اتاق تا نقطه تعریف شده توسط کاربر (Set Point) کاهش یافت، با توجه به سیگنال ارسالی به وسیله ترموستات، کمپرسور خاموش شده و مجدداً با گرم شدن هوای اتاق، روشن می گردد. در حالی که در نوع اینورتردار کولرهای گازی، تا زمانی که فن های دمنده در حال کار هستند (کولر روشن است)، کمپرسور خاموش نمی شود، بلکه دور آن تا مادامی که دمای اتاق بالا نرفته، به حداقل می رسد. این چنین تعداد دفعات خاموش و روشن شدن کمپرسور به مراتب کمتر شده که علاوه بر کاهش مصرف برق، باعث افزایش طول عمر کمپرسور و کاهش صدای کارکرد یونیت خارجی نیز خواهد شد. به همین علت، کولرهای گازی اینورتردار با قیمت بالاتری در بازار به فروش می­ رسند.

مزایا و معایب کولر گازی

با توجه به تنوع بسیار سیستم های  HVAC امروزی، مناسب ترین انتخاب برای هر پروژه، منوط به شناخت کامل نحوه عملکرد این سیستم ها و ویژگی­ های آن­ها نیز می ­باشد. لذا مزایا و معایب کولر گازی را می­ توان در مقایسه با سایر سیستم­ های مشابه (داکت اسپلیت / VRF / ترکیب مینی ­چیلر و فن ­کویل / ترکیب چیلر مرکزی و فن ­کویل) مورد بررسی و ارزیابی قرار داد:

    مزایای کولر گازی:

    بر خلاف سیستم های داکت اسپلیت، امکان کنترل مستقل دما در اتاق یا فضاهای مختلف ساختمان وجود دارد. به طوری که به ازای تعداد یونیت های داخلی نصب شده در ساختمان، می توان شرایط دمایی متفاوتی را متناسب با سلیقه و نیاز افراد ایجاد نمود. همان طور که در صورت استفاده از سیستم VRF و یا فن کویل نیز چنین شرایطی فراهم می باشد.
    کولر گازی سیستم سرمایش و گرمایش مستقلی را (مانند کولر آبی و پکیج آب گرم) به لحاظ کنترل مصرف برای هریک از واحدهای ساختمان ایجاد می­ کند. در حالی که در صورت استفاده از سیستم هایی مانند چیلر مرکزی، VRF و دیگ آب گرم، چنین امکانی وجود نخواهد داشت.

    معایب کولر گازی:

    در ساختمان­ هایی با متراژ بالا، استفاده از یک یا دو یونیت داخلی جوابگوی نیاز ساختمان نخواهد بود و این در شرایطی است که با اضافه شدن یونیت های داخلی دیگر، ناگزیر بایستی یونیت های خارجی دیگری نیز پیش بینی شوند.

از طرفی با توجه به اینکه حداکثر فاصله بین یونیت داخلی و خارجی (به دلیل جلوگیری از افت فشار زیاد جریان مبرد و کاهش راندمان دستگاه) می بایست رعایت شود، بکار گیری یونیت های خارجی دیگر در فاصله­ ای مناسب، آن هم در فضای عمدتاً محدود خارج از ساختمان، اجرای چنین سیستمی را در ساختمان های بزرگ با مشکل مواجه می کند.

ضمن آنکه ممکن است ظاهر ناخوشایندی را برای ساختمان نیز ایجاد نماید. در حالی که در سیستم­ های مرکزی مانند چیلر و تا حدودی VRF اساساً چنین محدودیتی وجود نخواهد داشت.

    استفاده از کمپرسور در کولر گازی (به شیوه هیت پمپ) برای ایجاد گرمایش در فصل سرما (مانند VRF و داکت اسپلیت هایی که کویل گرمایش ندارند)، به منزله مصرف برق قابل توجهی خواهد بود و این در حالی است که سیستم های رایج گرمایشی (رادیاتور) با مصرف گاز شهری، انرژی مورد نیاز خود را جهت تولید آب گرم، تأمین می کنند.

لذا به علت هزینه های بیشتر مصرف برق در ایران، بکارگیری سیستم هایی همچون کولر گازی مقرون به صرفه نمی باشد. بخصوص آنکه با توجه به کیفیت پایین گرمایش تولیدشده در سیستم های هیت پمپی، اغلب در صورت استفاده از کولر گازی، به ویژه در اقلیم هایی که گرمسیر نیستند و زمستان سردی دارند، بایستی از سیستم هایی جانبی مانند رادیاتور یا گرمایش از کف نیز بهره گرفت.

    نسبت به داکت اسپلیت (با ظرفیت مشابه) مصرف برق بیشتری دارد.

    بواسطه عدم امکان استفاده از هوای تازه در کولر گازی، شرایط برای تهویه و ایجاد فشار مثبت در داخل ساختمان فراهم نخواهد بود. در حالی که شرایط بهره برداری از چنین قابلیتی، در سیستم­ های دیگر، بخصوص داکت اسپلیت وجود خواهد داشت.

داکت اسپلیت یک دستگاه تهویه‌ی مطبوع شبیه به کولر گازی اسپلیت دیواری است ولی یک سری ویژگی‌های مختص به خود دارد؛ همین ویژگی‌ها باعث تفاوت و حتی برتری داکت اسپلیت نسبت به اسپلیت‌های معمولی می‌شود. نصب و اجرای این دستگاه، به دانش فنی و تخصص بالایی نیاز دارد. چرا که در ابتدا باید موقعیت قرارگیری بخش‌های مختلف آن درون ساختمان مشخص شود و سپس طراحی متناسب با کاربری پروژه انجام گردد.

انواع داکت اسپلیت دو نوع اینورتر و معمولی می‌باشد.
در نوع اینورتر موتور الکتریکی به صورت متغیر کار کرده و سرعت بالایی دارد و همین امر باعث سریع تر کار کردن آن می‌شود که می‌تواند در مصرف انرژی هم صرفه جویی کند.
منظور از دور الکتریکی متغیر این است که با توجه به میزان دمایی که شما تنظیم می‌کنید در مواقعی که محیط خنک می‌شود دور متغیر کم شده و و زمانی که دمای هوا گرم می‌شود دور متغیر زیاد می‌شود و همین امر سبب می‌شود در مصرف انرژی صرف جویی شود.
در نوع معمولی که دور موتور ثابت است موتور به صورت ثابت و همیشگی کار می‌کند و تا زمانی که شما نخواهید کم یا زیاد نمی‌شود و حتما باید خاموش یا روشن شود که همین امر باعث پر مصرف شدن اسپلیت معمولی خواهد شد.

داکت اسپلیت چیست؟

داکت اسپلیت (Ducted Split Air Conditioning) نوعی دستگاه تهویه مطبوع است که می‌تواند برای تمام مصارف مسکونی، اداری و تجاری مورد استفاده قرار بگیرد. داکت اسپلیت برای انتقال هوا، از کانال‌های تهویه (کانال گالوانیزه، پلی یورتان و یا لوله‌های فلکسیبل) استفاده می‌کند و این ویژگی در واقع یکی از مواردی است که آن را با اسپلیت‌های گازی دیواری متمایز می‌کند. این وجه تمایز همچنین باعث برتری داکت اسپلیت نسبت به اسپلیت معمولی می‌شود؛ زیرا وجود کانال‌های تهویه باعث می‌شود که هوای مطبوع (سرد یا گرم) به‌طور یکسان و متوازن به تمام قسمت‌های درون ساختمانِ تهویه شونده، توزیع گردد.

بنابراین شما به خرید تنها یک دستگاه داکت اسپلیت نیاز خواهید داشت. این در حالی است که در صورت استفاده از اسپلیت‌های معمولی، برای تهویه‌ی تمام قسمت‌های یک ساختمان، مجبور به خرید تعداد مجزایی اسپلیت خواهید شد.

داکت اسپلیت شامل دو قسمت یونیت داخلی و یونیت خارجی است. یونیت داخلی داکت اسپلیت در زیر سقف کاذب ساختمان‌ها نصب می‌شود. یونیت داخلی داکت اسپلیت درون محیط تهویه شونده و یونیت خارجی در بیرون از محیط تهویه شونده قرار می‌گیرد. یونیت داخلی، هوای محیط را دریافت کرده (توسط کانال برگشت) و پس از خنک یا گرم کردن هوا، توسط کانال رفت آن را توزیع می‌کند.

داکت اسپلیت چطور کار می‌کند؟

برای شرح چگونگی کارکرد داکت اسپلیت باید انواع عملکرد آن را بررسی کنیم. داکت اسپلیت از نظر عملکردی شامل سه نوع است:
داکت اسپلیت دو منظوره‌ی سرمایشی و گرمایشی

در این نوع داکت اسپلیت، سرمایش و گرمایش محیط تهویه شونده از طریق مصرف انرژی الکتریکی یا برق تامین می‌شود. دیاگرام سیکل تبرید تراکمی (حالت سرمایش) در شکل زیر نشان داده شده است. کارکرد حالت سرمایش به‌طور خلاصه به این صورت است که مبرد در کمپرسور متراکم شده (فشار و دمای آن افزایش یافته) و پس از تبدیل شدن به مایع سرد از کندانسور خارج می‌شود. مبرد در حالت مایع، از لوله مویین نصب شده در یونیت داخلی، عبور کرده تا فشارش کاهش یابد.

مبردِ فشار پایین و سرد به اواپراتور وارد شده و در آنجا هوای گرم اتاق را جذب کرده و به حالت گاز تبدیل می‌شود. سپس، مبرد در حالت گاز وارد کمپرسور شده و این سیکل مجددا تکرار می‌شود. در یونیت داخلی، هوای گرم محیط تهویه شونده از طریق فن به درون اواپراتور مکش می‌شود و سپس این حرارت به مبرد منتقل می‌شود. در مرحله‌ی بعد، هوای مکش شده سرد می‌شود و از دریچه خروجی هوا در یونیت داخلی، به محیط تهویه شونده برمی‌گردد و ما در نهایت می‌توانیم این هوای سرد خارج شده از دستگاه را احساس کنیم.

این در حالی است که جهت تأمین هوای گرم مورد نیاز توسط داکت اسپلیت، دو شیوه تعریف شده وجود دارد:

1. استفاده از کویل آب گرم: با پیش بینی یک کویل گرمایشی در پشت یونیت داخلی و با عبور آب گرم دیگ از آن، می توان جریان هوای گرم لازم را جهت گرمایش ساختمان تأمین کرد و این در شرایطی است که تنها فن های یونیت داخلی روشن بوده و یونیت خارجی شامل کمپرسور و فن های کندانسور، کاملاً خاموش می باشد.
2. معکوس کردن سیکل برودتی:می توان با معکوس نمودن جهت گردش جریان مبرد در سیکل کاری داکت اسپلیت همانند هیت پمپ (مشابه شیوه گرمایش در کولر گازی) جریان بخار داغ خروجی از کمپرسور را به جای عبور از کندانسور، وارد اواپراتور (کویل DX یونیت داخلی) کرده تا منجر به افزایش دمای هوای عبوری از روی کویل شود.

کثر ما اغلب از صدای زیاد داکت اسپلیت خود شاکی هستیم اما دلیل آن را نمی‌دانیم. این تولید صدا موجب سلب آسایش ما می‌شود، به حدی که گرمای تابستان را به صدای بلند داکت اسپلیت ترجیح می‌دهیم. اما خاموش کردن داکت اسپلیت چاره‌ کار نیست. به همین دلیل در پی جستجوی علت صدای داکت اسپلیت مطالبی را برای شما فراهم کرده‌ایم. برای کسب اطلاعات بیشتر متن زیر را کامل مطالعه کنید.

اگر به دنبال علت صدای داکت اسپلیت هستید و می‌خواهید این مشکل را رفع کنید، این مطلب بهترین راهنما برای شماست.

بررسی داکت اسپلیت معتبر

قبل از آنکه به بررسی دلایل صدای بلند داکت اسپلیت پرداخته شود باید خاطر نشان شوم که داکت اسپلیت‌ها به هنگام کار کردن صدا تولید می‌کنند و متاسفانه در ایران نصب این سیستم در سقف‌های کاذب و راه‌پله‌ها علت صدای داکت اسپلیت است، که مصرف کنندگان بسیاری از آن شکایت می‌کنند. بنابراین راه حل اول برای خلاصی از صدای داکت اسپلیت نصب آن در مکانی مناسب است. گاهی این صدا به حدی آزار دهنده است که ممکن است فکر استفاده از سیستم‌های خنک کننده قدیمی‌در ذهن ما عبور کند. اما علت آن چیست؟

علت صدای زیاد داکت اسپلیت

صدایی که در داکت اسپلیت ایجاد می‌شود ممکن است صدایی باشد که از کار فن کویل تولید می‌شود. گاهی نیز صدای فن بزرگ نصب شده درون اپراتور موجب آزار می‌شود که از طریق کانال‌های هوا به درون خانه منتقل می‌شود. اما مواردی که گفته شد تنها دلیل صدای زیاد داکت اسپلیت نیست. این صدا ممکن است چهار دلیل مهم دیگر نیز داشته باشد.

1. نصب نامناسب کندانسور

کندانسور همان یونیت خارجی است که باید خارج از منزل نصب شود.یکی از مواردی که هنگام نصب داکت اسپلیت باید به آن توجه شود، مکان نصب کندانسور است. ابتدا باید بررسی کنیم که مکان نصب تراز باشد، زیرا عدم تراز بودن مکان نصب موجب می‌شود که کندانسور به هنگام کار کردن صدا زیادی تولید کند. اصولا در اروپا و آمریکا یونیت خارجی را در حیاط خانه نصب می‌کنند اما در ایران جایگاه مناسبی برای نصب آن انتخاب نمی‌کنند و معمولا در پشت بام نصب می‌شود. و همین امر موجب می‌شود که صدای تولید شده ناشی از کار کندانسور موجب آزردگی شود.
2. نصب نامناسب یونیت داخلی

یونیت داخلی معمولا درون سقف کاذب و یا راه‌پله نصب می‌شود، و متاسفانه یونیت داخلی نیز هنگام کار کردن داکت اسپلیت صدا تولید می‌کند. راه حل این مشکل این است که یونیت داخلی را در سقف مکانی نصب کنیم که در آن حضور دائمی‌نداریم. و حتما از نصب آن در سقف مکان‌هایی همچون اتاق‌های نشیمن و اتاق خواب‌ اجتناب کنیم. بهتر است یونیت داخلی را هنگام نصب با ورقه‌های فلزی شاسی کشی کنیم و از تراز بودن مکان نصب نیز اطمینان حاصل کنیم. تا از ایجاد صدای بیشتر جلو گیری کنیم.

نصب نامناسب یونیت داخلی

3. نصب نامناسب کویل

کویل‌ها عموما مجهز به یک بِیس فلزی هستند که روی آن نصب می‌شوند. تراز بودن مکان کویل نیز نکته حائز اهمیتی است. اگر جایگاه آن تراز باشد صدایی که تولید می‌کند اصلا آزار دهنده نخواهد بود.
4. کانال کشی نامناسب

باید دقت کنیم که ابعاد و سایز کانال متناسب با نوع داکت اسپلیت باشد. زیرا نحوه توزیع هوا در داکت اسپلیت‌ها به گونه‌ای است که هوا از طریق دریچه‌های کانال کشی به درون واحد مسکونی هدایت می‌شوند و اگر ابعاد کانال مناسب با نوع داکت اسپلیت نباشد به هنگام روشن شدن صدای گوش خراشی را تولید می‌کند. بنابراین کانال کشی نامناسب می‌تواند علت صدای داکت اسپلیت باشد.

کانال کشی نامناسب داکت اسپلیت

    برای برطرف کردن صدای کولر گازی، خواندن این مطلب پیشنهاد می‌شود: ” علت صدای زیاد کولر گازی و نحوه برطرف کردن آن “

چگونه صدای داکت اسپلیت را کاهش دهیم؟

با توجه به مواردی که گفته شد مخصوصا مکان نصب کندانسور و یونیت داخلی ما در ایران ناچار به تحمل صدای تولید شده حاصل از کار داکت اسپلیت هستیم. اما برای کاهش این صدا دو راه حل وجود دارد.

استفاده از پوشش عایق

اگر برای یونیت داخلی یا همان هواساز و بدنه کانال کشی از عایق آکوستیک و یا پشم شیشه استفاده کنیم می‌توانیم تا حد زیادی صدای داکت اسپلیت را کاهش دهیم. همان طور که قبلا اشاره کردیم کار کردن یونیت داخلی همراه با صدا و مقداری لرزش است و این عایق‌ها کمک می‌کنند تا حد زیادی لرزش‌های آن نیز کاهش یابد و علاوه بر آن از اتلاف انرژی نیز جلوگیری می‌کند.

استفاده از دیجی کنترلر

دیجی کنترلر قطعه‌ای است که می‌توان آن را بر روی داکت اسپلیت‌هایی که اینورتر ندارند نصب کرد. چرا که می‌توان گفت کار اینورتر را انجام می‌دهد. اما چگونه؟ باید گفت بر روی آن ترموستات‌هایی نصب است که به وسیله آن دمای اتاق را می‌سنجد و متناسب با آن عمل می‌کند. به این صورت که دور موتور فن خازن دائم را کاهش می‌دهد و اینگونه علاوه بر صرفه جویی در مصرف انرژی صدا را تا 15 الی 30 دی سی بل کاهش می‌دهد. باید به این نکته توجه کرد که دیجی کنترلر بر روی برخی از مدل‌های داکت اسپلیت قابل نصب است.
راه حل رفع صدای داکت اسپلیت

•     برای نصب از افراد متخصص کمک بگیریم.
•     مکان مناسب را برای یونیت داخلی و خارجی استفاده کنیم.
•     به تراز بودن مکان نصب یونیت داخلی، یونیت خارجی و همچنین کویل دقت کنیم.
•     به جای استفاده از کانال کشی مربع و یا مستطیل شکل از کانال کشی گرد استفاده کنیم.
•     یونیت داخلی و کانال کشی را با عایق بپوشانیم.
•     از داکت اسپلیت‌های اینورتر دار استفاده کنیم.

اگر مواردی که گفته شد را هنگام نصب رعایت کردید و همچنان از صدای داکت اسپلیت خود شکایت دارید بهتر از برای تعمیر داکت اسپلیت خود اقدام کنید. زیرا یک تعمیر کار حرفه‌ای به خوبی می‌تواند علت صدای داکت اسپلیت را کشف کرده و آن را رفع کند. اما باید با آگاهی تمام تعمیرکار را انتخاب کنید. زیرا تعمیر داکت اسپلیت به علم و مهارت خاص خود نیاز دارد.

راه حل رفع صدای داکت اسپلیت

وال مارت از فروشگاه های زنجیره ای معروف در ایالات متحده و کانادا است که در مکزیک ، اروپا ? هند و چین نیز شعبه دارد. این فروشگاه در سال 1962 توسط سام والتون ایجاد گردید و هم اکنون با بیش از 6200 شعبه و 8 میلیون کارمند بزرگترین فروشگاه زنجیره ای جهان شناخته میشود. صاحبان آن که سه برادر و یک خواهر هستند ، هشتمین ثروتمند دنیا هستند. معروفیت این فروشگاه به علت ارزانی و به اصطلاح جوری جنس است. وال – مارت در آمریکا داراى 3600 شعبه فروشگاهى است. این شرکت در کره جنوبى ، چین، پورتوریکو، کانادا، مکزیک و آلمان هم مجموعاً داراى 1570 شعبه است.

شرکت خرده فروشی وال مارت با 351 میلیارد دلار درآمد و 11 میلیارد دلار سود به عنوان بزرگترین شرکت امریکایی طی سال 20077 شناخته شد.

شاید در سال 1962 که سام والتون اولین فروشگاه خود را به صورتی ساده و سنتی افتتاح کرد هیچکس نمی توانست تصور کند که «خرده فروشی» می تواند چنان رتبه ای در کسب و کارها داشته باشد که دست یافتن به آن برای دیگر کسب و کارهای عالم یک رؤیا به حساب آید. اما همت والای والتون «بزرگترین خرده فروش قرن» را بنیان نهاد و نشان داد که آنچه انسان بخواهد، محقق خواهدشد. امروزه میلیونها نفر در آمریکا و سراسر دنیا به بیش از 6200 فروشگاه وال مارت رفت و آمد دارند و 8/1 میلیون نفر به خدمت آنها مشغول هستند و یک زنجیره عظیم تامین کنندگان به پشتیبانی آنها می پردازند و درآمد 312 میلیارد دلاری و سود 2/11 میلیارد دلاری حاصل می شود. در این هیاهو که شرکتهای عظیم باسابقه دهها سال فعالیت نظیر GE و HP و GM از یک سو و شرکتهای کوچک ولی پویا و مبتنی بر فناوری نظیر «مایکروسافت» و «دل» ازسوی دیگر رقبای مطرح هستند، کمتر کسی می تواند در ذهن خود به چهار دهه پیش برگردد و تک فروشگاهی را تصویر کند که بنیان این خرده فروش افسانه ای بر پایه های آن قد برافراشته است.

walmart (4)

تاریخچه

با افتتاح اولین فروشگاه در آرکانزاس آمریکا در سال 1962 توسط سام والتون، شرکت او آغاز به کار کرد. پنج سال بعد تعداد فروشگاهها در آن ایالت به 24 رسید و میزان فروش از مرز 6/12 میلیون دلار گذشت. سال بعد، فروشگاههای جدید در خارج از ایالت آرکانزاس تاسیس شد. در سال 1969 شرکت رسما به عنوان «شرکت فروشگاههای وال مارت» (WAL-MART STORES INC.) به ثبت رسید. سال بعد که سهام شرکت در بورس نیویورک عرضه شد تعداد فروشگاهها به 38، فروش به 2/44 میلیون دلار و تعداد کارکنان به 1500 نفر رسیده بود. در سال 1979 وال مارت به عنوان اولین شرکتی که به فروش بیش از یک میلیارد دست یافته بود شناخته شد. در این هنگام تعداد فروشگاهها به 125 و تعداد کارکنان در 11 ایالت به 21 هزار نفر رسیده بود. در 1984 دیوید گلس به ریاست شرکت رسید و از 1988 به عنوان مدیرعامل مشغول کار شد. در 1990 وال مارت به عنوان برترین فروشگاه ملی شناخته شد. در سال 1992 با مرگ سام والتون، فرزند او راب والتون به عنوان رئیس هیئت مدیره برگزیده شد. یک سال قبل از آن اولین واحد بین المللی فروشگاههای وال مارت در مکزیکوسیتی افتتاح شده بود. در 1996 نیز وال مارت به صورت مشارکت (J.V) به چین وارد شد.

سال 1997 که برای اولین بار فروش وال مارت از مرز 100 میلیارد دلار گذشت، تعداد کارکنان داخلی به 680 هزار و تعداد کارکنان بین المللی 115 هزار نفر رسیده بود. در آستانه ورود به هزاره جدید، وال مارت با یک میلیون و 140 هزار نفر، بزرگترین شرکت خصوصی جهان از لحاظ تعداد نفرات شناخته شد. در سال 2000 نیز وال مارت در رده بندی مجله فورچون به عنوان تحسین‌برانگیزترین شرکت جهان معرفی شد. درهمین سال لی اسکات به عنوان رئیس و مدیرعامل شرکت برگزیده شد. در سال 2002 وال مارت درصدر جدول 500 شرکت برتر جهانی این مجله قرار گرفت.

رشد وال – مارت

والتون در اوت 1945 از ارتش مرخص شد و خیلی اتفاقی توانست امتیاز فروشگاه بن فرانکلین در نیوپورت آرکانزاس را خریداری و یک ماه بعد آن را افتتاح کند. قرارداد اجاره محل فروشگاه با مشکل مواجه شد و والتون مجبور گردید آن را در سال 1950 به بنتاون ویل منتقل کند. در طول دهه 1950 و اوایل دهه 1960 والتون تعداد امتیاز فـــروشگاههای بن فرانکلین را به 15 واحد رساند. وی در زمستان 1962 در جلسه هیئت مدیره بن فرانکلین پیشنهاد کرد که به علت آماده بودن شرایط، فروش کالاها درفروشگاهها با تخفیف انجام پذیرد. ولی هیئت مدیره نظر او را نپذیرفت.

اما والتون و برادرش در سال 1962 اولین فروشگاه با تخفیف را در شهر روجر (ROGER) و دومین فروشگاه را در 1966 در شهر هاریسون افتتاح و در 31 اکتبر 1969 آن را به وال – مارت تبدیل کردند.

در سال 1970 والتون اولین مرکز توزیع کالا و همچنین اداره مرکزی آن به وسعت 72 هزار فوت مربع احداث کرد. در سال 1976 به منظور تــوسعه وال – مارت، روابط خود را با بن فرانکلین قطع کرد.

محرک اصلی « والتون» در طول سالهای توسعه، روح کارآفرینی بود. او شخصاً ضمن سرکشی به فروشگاههای خود، ‌توجه جدی به رقبا داشت و دنبال ایده های جدید در بیشتر کردن میزان فروش با قیمتهای مناسب بود. او بدون رویارویی با فروشگاههای زنجیره ای بزرگ نظیر پنی (PENNEY)، سیرز (SEARS) و یا غولی به نام ک – مارت تمام تلاش خود را در شهرهای کوچک صرف توسعه کرد که دارای پتانسیل زیاد بوده و برای رقبای بزرگ صرفه رقابتی وجود نداشت. رشد شتاب گرفت و در پایان سال 1975 « والتون» 104 فروشگاه با حدود 6000 کارمند و فروش سالانه 236 میلیون دلار با 6 میلیون دلار سود خالص را کسب کرد. سال بعد تعداد فروشگاهها به 125 و تعداد کارکنان به 7500 نفر و میزان فروش به 340 میلیون دلار با 11/5 میلیون دلار سود رسید.

در پایان سال مالی 1991 تعداد فروشگاههای وال – مارت در 35 ایالت به 1573 واحد رسید که تعدادی از آنها حالت سوپر فروشگاه را داشته و به مراتب از فروشگاههای معمولی وال – مارت بزرگتر بودند و دارای انبارهای موادغذایی در زیر همان سقف بودند. محرک اصلی برای اضافه کردن بخش موادغذایی و انبار آن، ناشی از این تفکر بود که مشتریان برای خرید موادغذایی بیشتر از سایر موارد به فروشگاهها مراجعه می کنند.

در دسامبر 1987 وال – مارت فروشگاههای خیلی عظیم به نام هایپرمارت در کارلند تکزاس را افتتاح کرد که در وسعتی به مساحت 200 هزار فوت مربع انواع کالاهای موردنیاز عموم را عرضه کرد. این فروشگاه در درون خود دارای غذاخوری، فروشگاههای وسایل آرایش، کفاشی، خشک شویی و… بوده و امکان انجام کلیه خریدها در یک مراجعه مشتری را میسر ساخت.

علی رغم خوش بینی ها، ایده هایپر مارکتها آن طور که انتظار می رفت، موفقیت آمیز نبود. لذا احداث آنها متوقف شد و طرح ایجاد سوپرسنترها دنبال گردید که کمی کوچکتر از هایپرمارکت بودند.

حوزه فعالیت

حوزه فعالیت شرکت وال مارت، خرده فروشی است. کسب و کار شرکت در پنج بخش صورت می گیرد:

1 ) فروشگاهها (STORES) که بزرگترین بخش را شامل می شود و در سال 2005، 2/67 درصد فروش خالص شرکت از آن طریق به دست آمده است. اساس این بخش همان فروشگاههای سنتی در آمریکاست، گرچه امروزه فروشگاههای ON-LINE نیز در کنار آن قرار گرفته است. اجناس عرضه شده در این فروشگاهها طیف بسیار وسیع و متنوعی از موادغذایی تا پوشاک را دربر می گیرد. تعداد فروشگاههای وال مارت در آمریکا 3864 و فروشگاههای بین المللی 2670 است. فروشگاههای خارج از آمریکا در 15 کشور ازجمله مکزیک، کانادا، چین، برزیل، آلمان، ژاپن، انگلستان مستقر است و 500 هزار نفر در آنها مشغول به کار هستند. یک میلیون و 800 هزار فروشنده این فروشگاهها، پاسخگویی بیش از 138 میلیون مشتری هفتگی درجهان هستند. بالغ بر 61 هزار تامین کننده وال مارت در آمریکا، سه میلیون شغل دارند. تامین مواد برای فروشگاههای بین المللی از 70 کشور صورت می گیرد. در سال 2005، وال مارت 150 میلیارد دلار از تامین کنندگان خود خرید کرده است.

2 ) بازارهای میوه و سبزی (SUPERCENTER) که اولین بار در سال 1988 شروع به فعالیت کرد.

3 ) بازارهای محلی (NEIGHBORHOOD) که عرضه کننده سبزیجات، کالاهای عمومی و دارویی است.

4 ) کلوپ های سام (SAM’S CLUB) که خود یک شرکت 31 میلیارد دلاری محسوب می شود. تعداد 350 کلوپ در آمریکا بیش از 46 میلیون عضو دارد. این کلوپ ها درواقع شریک بسیاری از کسب و کارهای کوچک هستند و به صورت انبارهای کالا در سراسر آمریکا در ارتباط و کمک با خرده فروشیها و کسب وکارهای کوچک، رستوران ها، دفاتر، اغذیه فروشی ها، تعمیرات، مدارس، کلیساها، آرایشگاهها، شرکتهای فروش و… قرار دارند. حدود 13 درصد فروش وال مارت از این طریق حاصل می شود.

5 ) فروشگاههای بین المللی (INTERNATIONAL) در 15 کشور جهان حدود 20 درصد فروش خالص وال مارت را تشکیل می‌دهد.

عوامل موفقیت

والتون در سبک مدیریت با تاکید روی ابتکارات فردی، آزادی عمل و خودگردانی درقبال نظارت مستقیم باب جدید گشود. او چنین فلسفه های ارتباطی با کارکنان را از جیمز کاش بنیانگذار کمپانی جی- سی – پنی در سال 1913 مشهور به ایده های پنی قرض گرفت.ایده های پنی روی اصلاح مداوم عوامل انسانی تاکید داشته و به میزان مشارکت افراد در توسعه تجاری، ارزیابی خط مشی ها و اقدام مطابق انصاف و درستی ارج می نهد.

walmart (1)
تابلو اطلاعات توضیحی

سلام بر مردم: تمام مشتریان به هنگام ورود به فروشگاهها با کارمندانی مواجه می شوند که برای گفتن سلام، راهنمایی مشتریان برای یافتن کالاهای موردنیاز منصوب شده اند. آنها هنگام خروج نیز از مشتریان تشکر کرده و به طور ضمنی نیز مواظب هرگونه دزدی از فروشگاه هستند. گذاشتن افراد در محل ورود و خروج فروشگاه معمول است ولی سلام گویان فروشگاههای وال – مارت ازنظر صبوری و صمیمیت استثنا هستند. وال مارت دریافت که استفاده از افراد بازنشسته برای خوشامدگویی به مشتریان هنگام ورود و تشکر از آنها در زمان خروج، مشتریان بیشتری را جذب فروشگاه خواهدکرد.

وال – مارت از سال 1972 دارای طرح سهیم کردن کارکنان (همکاران) در سود سالانه کمپانی است. مثلاً یک صندوقدار که ساعتی 7/10 دلار دستمزد می گرفت بعد از 24 سال 220 هـــزار و 127 دلار سهم از سود دریافت می کرد.

فلسفه تجاری والتون در مدیریت این بود که یک محیط صمیمی در هر فروشگاه ایجاد کند و تاکید داشت که داشتن آرامش روحی هنگام کار خیلی <مهم بوده و رضایت شغلی را سبب می شود. او خیلی مواظب بود که چنین فضای کاری از بین نرود. یکی از محرکهای کارکنان در مواظبت از فروشگاهها تعیین سقف کسری کالا در اثر دزدی، بی دقتی و یا سرقت توسط کارکنان است. هر سال به کارکنانی که کسری آنها کمتر ازحد معینی باشد، 200 دلار داده می شود و سبب می گردد که آنها مواظب خریداران و یا یکدیگر باشند. در سال 1989 کسری کالای وال مارت یک درصد بود که به مراتب از نرخ دو درصد این صنعت کمتر است.

یکی از رویه های غیرمعمول برای ایجاد احســـاس هویت درکارکنان وال – مارت اطلاع رسانی و مشارکت در اطلاعات تجاری بود کـــه سبب شد کارکنان خود را بخشی از وال – مارت تلقی کرده و با دریافت اخبار در عملکرد خوب و یا بد، خود را سهیم بدانند. هر مدیری موظف بود که آمارهای سود، خرید و یا فروش را دراختیار کارکنان قرار دهد و هر فرد از معاون مدیر تا کارمند نیمه وقت این نوع اطلاعات را به طور مرتب دریافت می کرد. بدین ترتیب در هر کارمندی این احساس به وجود می آمد که وال – مارت واقعاً متعلق به اوست.
فناوری روز

مدیریت غیرمتمرکز والتون به رویکرد تیمی در تصمیم گیری منجر گردید. اما این رویکرد بدون بهره گیری از فناوری روز خیلی مشکل است. یکی سیستم ارتباطی بزرگ این امکان را فراهم کرده که مدیران وال – مارت بتوانند با مدیران فروشگاهها در ارتباط دائم باشند. علاوه بر آن اعضای تیم مدیریت داخلی با 11 فروند هواپیما به فروشگاههای مختلف مراجعه و عملکرد آنها را بعداز بازگشت در جلسات روزهای جمعه و شنبه بررسی، و موضوعها را هماهنگ کنند. استفاده از 6 کانال ماهواره ای برای ارسال پیامها به تمام فروشگاهها و به کارگیری رایانه های بزرگ بخشی از سیستم پیچیده توزیع کمپانی محسوب می شود.
کنترل هزینه ها

« والتون» برای حفظ هزینه ها در سطح حداقل و عرضه کالا به مشتریان به قیمت پایین بسیار مصر بود. کنترل هزینه های وال – مارت با تولیدکنندگان شروع شد. وال – مارت به سخت گیری در خرید و وادار کردن تولیدکنندگان به کاهش قیمت و مشارکت در تبلیغات مشهور بود. وال – مارت سعی می کرد که از واسطه ها پرهیز کرده و کالاها را مستقیماً از تولیدکننده بخرد، درنتیجه حدود 2 تا 6 درصد در هزینه ها صرفه جویی شد.

بررسی یک نمونه فروشگاه‌ زنجیره‌ ای

وال – مارت در کاهش هزینه های توزیع نیز بسیار موفق بود.

استفاده از مراکز توزیع پیشرفته و ناوگان حمل و نقل متعلق به کمپانی، این امکان را فراهم می ساخت که در هنگام عقد قراردادهای عمده، به قیمتهای پایین دست یابد. سه چهارم اقلام قابل عرضه در فروشگــــاهها ازطریق 16 مرکز توزیع تامین می شود. هر مرکز توزیع، تحویل کالاهای موردنیاز 150 تا 200 فروشگاه را به عهده دارد. مثلاً مرکز توزیع کلمن در آلاباما در زمینی به مساحت 28 هکتار با زیربنای 1/2میلیون فوت مربع، 1042 کارمند روزانه 150 تریلر را بارگیری، و در مواقع شلوغ 180 تریلر را تخلیه می کنند. در این مرکز دستگاههای اسکنر لیزری جـابه جایی 180 هزار قلم کالا را در نقاله هایی به طول 11 مایل کنترل می کنند. هر مرکز دارای جدیدترین دستگاههای اسکنر نوری، حمل ونقل اتوماتیک، بارکدخوان و موجودی گیر رایانه ای بوده، و ازطریق شبکه ماهواره با دیگر مراکز توزیع و فروشگاهها و اداره مــــرکزی در ارتباط دائم قرار دارد. رایانه های دستی به کارمندان مرکز توزیع این امکان را فراهم می کند که کالاها را بلافاصله سفــــــارش کنند. وجود سیستم توزیع و بهره گیری از فناوری پیشرفته تحویل به موقع کالاها را به فروشگاهها میسر و هزینه توزیع وال – مارت را به سه درصد کل فروش کاهش داده است درصورتی که هزینه های توزیع سایر رقبا دوبرابر این مقدار است.

وال – مارت با تولیدکنندگان در رابطه با بسته بندی کالا و رعایت ضوابط محیط زیست چالشهای بسیار داشت و آنها را مجبور کرد که ضمن تلاش برای اصلاح بسته بندیهای خود و حذف هرگونه اقلام مازاد، از مواد قابل بازیافت و بدون کاربرد مواد سمی در بسته بندی استفاده کنند.

کمپانی وال – مارت در مراسم روز زمین با انجام درختکاری شرکت کرده و فیلم های ویدئویی به مشتریان خود عرضه می کرد که در آن چگونگی حفاظت از محیط زیست نمایش داده شده است. وال – مارت در کمک به گروههــــای علاقه مند به محیط زیست و برنامه های آن خیلی فعال بوده و کارکنان آن یک روز در ماه به طور داوطلبانه بزرگراه محلی را پاکسازی می کنند.

ویژگیها

فروشگاههای وال مارت با فلسفه و شعار « هر روز قیمت کمتر» (EVERY DAY LOW PRICE) شروع به کار کردند. فلسفه قیمت‌گذاری (PRICING) در وال مارت آن است که با کاهش قیمت می توان فروش بیشتری داشت. در خرده فروشیهای ارزان‌فروش‌تر، درآمد بیشتر است. علاوه بر فلسفه «هر روز قیمت کمتر»، گاه در موارد و مناسبتها نیز تخفیف بیشتری نیز صورت می‌گیرد (ROLLBACK) و گاه نیز فروشهای ویژه برقرار می شود (SPECIAL BUY). وال مارت بر این اعتقاد است که همین فلسفه قیمت گذاری است که اعتماد مشتریان را جلب می کند و آنها اطمینان می یابند که قیمتها تحت شرایط مختلف، تغییر شدید نخواهد داشت. وال مارت با فراهم آوردن مجموعه ای از کالاها و خدمات تجاری خود در هر روز با پایین ترین قیمت، فضایی از تنوع، یکپارچگی و احترام متقابل را پدید می آورد.

از دیگر ویژگیهای وال مارت قاعده ای است موسوم به «TEN FOOT» که توسط بنیانگذار شرکت سام والتون مطرح شده و به اجرا درآمده است. او دربازدیدهای مکرر خود از فروشگاهها، فروشندگان را تشویق می کرد که متعهد باشند با مشتریان چنین برخورد کنند: وقتی مشتری وارد می شود به چشم او نگاه کنید، به او سلام و خوشامد بگویید و از آنها بخواهید که چه کاری می‌توانید برای آنها انجام دهید. این نگرش از کودکی در سام والتون وجود داشت. او خود می گوید: «من از ابتدا یاد گرفته ام که یکی از رمز و رازهای رهبری، انجام یک کار بسیار ساده برای همه است. قبل از اینکه مشتری تازه وارد صحبت کند، شما سرصحبت را با او باز کنید. اگر او را می شناسید به اسم صدا کنید». امروزه همه کارکنان وال مارت در سراسر جهان به این فلسفه عمل می‌کنند.

دیگر ویژگی وال مارت، قاعده ای است به نام «SUNDOWN» که اساسا به عنوان یک بخش حیاتی از فرهنگ شرکت محسوب می‌شود. محتوای این قاعده کار امروز را به فردا نینداختن است، بدین معنا که بیشترین تلاش برای پاسخ به خواسته های تلفنی یا حضوری باید صورت گیرد. به این دلیل است که فروشندگان وال مارت به خاطر خدمت به مشتری شناخته شده اند زیرا کاری را که امروز می توانند برای مشتری انجام دهند به فردا موکول نمی کنند. آنها معتقدند در این دنیای شلوغ می توان از این راه به مشتریان نشان داد که به آنها فکر می کنیم و مراقب آنها هستیم. این حس اورژانسی نوعی احترام به وقت دیگران است.

walmart (2)

فروشگاههای وال مارت با شعار «هر روز قیمت کمتر» شروع به کار کردند.

فلسفه قیمت گذاری در « وال مارت » آن است که با کاهش قیمت می توان فروش بیشتری داشت.

فرهنگ و ارزشهای سازمانی

وال مارت مدعی است که شرکتی است اخلاقی و مبتنی بر ارزشها. ارزشهایی که تصمیم گیری و رهبری در شرکت را هدایت می‌کند بر سه پایه استوار است که بنیانگذار شرکت سام والتون در سال 1962 ارائه داده است :

* احترام به افراد؛

* خدمت به مشتری؛

* تلاش برای تعالی.

بیانیه ارزشهای شرکت در سال 2004 تجدیدنظر شد. این بیانیه اصول ارزشهایی را ارائه داده تا به کارکنان و تامین کنندگان به تصمیم‌گیری صحیح و انجام کارهای صحیح کمک کند. اصول 10گانه این ارزشها عبارت است از:

1 ) تبعیت از قانون در هر زمان؛

2 ) صادق و منصف بودن؛

3 ) از اطلاعات صحیح استفاده کردن؛

4 ) اجتناب از تناقض بین کار و امور شخصی؛

5 ) تبعیض قائل نشدن بین افراد؛

6 ) غیراخلاقی عمل نکردن حتی اگر کسی دستور دهد؛

7 ) از کسی نخواستن تا غیراخلاقی عمل کند؛

8 ) پرسیدن سوال در زمینه مسائل اخلاقی و بیانیه ارزشها؛

9 ) جلوگیری از بروز نقض عهد اخلاقی؛

10 ) گزارش موارد نقض اخلاق.

لی اسکات مدیرعامل فعلی بر اجرای بیانیه اخلاق و ارزشها پای می فشرد: «کسب و کار وال مارت برپایه صداقت، احترام، انصاف و یکپارچگی بنیان نهاده شده است. ما همه موظف به صیانت از این بنیان و آوردن این ارزشها به کار روزمره خود هستیم. بنابراین، همه باید از مفاد بیانیه اخلاق تبعیت کنیم. این بیانیه البته جزئیات مناسبات را بیان نمی کند اما مسئولیت ماست که به عنوان یک حس مشترک و عمومی آن را به کار ببریم و همواره بخواهیم «کار درست» را انجام دهیم. درهای باز به ما امکان می دهد که هر موضوعی را بشنویم. ما باید باورهای اصلی اخلاقی شرکت را مستحکم بداریم».

1/8 میلیون نفر درحال حاضر در 6200 فروشگاه وال مارت در دنیا مشغول بکارند.

امروزه وال مارت بزرگترین خرده فروش جهان با درآمد 312 میلیارد دلاری است.

walmart

منابع انسانی

وال مارت بزرگترین شرکت جهان از لحاظ تعداد نیروی انسانی است. 8/1 میلیون نفر در بیش از 6200 فروشگاه وال مارت در دنیا مشغول به کار هستند. وال مارت کارکنان و فروشندگان خود را « همکار » (ASSOCIATE) خطاب می کند.

وال مارت با ارائه برنامه‌های متنوع همکاران خود را برای خدمت به نیازهای مشتریان توانمند می سازند. 76 درصد مدیران فروشگاهها کار خود را در ابتدا به صورت ساعتی با وال مارت شروع کرده اند و وال مارت فرصتهای شغلی مناسب را دراختیار آنها قرار داده است. وال مارت دوسوم هزینه درمان همکاران را می پردازد. از لحاظ تنوع (DIVERSITY) نیروی انسانی، وال مارت یک شرکت ممتاز است. 815 هزار زن و 375 هزار نفر غیر آمریکایی در وال مارت مشغول به کار هستند.

فروش

امروزه وال مارت بزرگترین خرده فروش (RETAILER) جهان با درآمد 312 میلیارد دلاری است. این شرکتی است که پنج سال بعداز آغاز فعالیت در سال 1962، تنها 12 میلیون دلار فروش داشت. در سال 2005، درآمد 312 میلیارد دلاری، سود 2/11 میلیارد دلاری برای شرکت به همراه آورد. وال مارت اولین شرکتی بود که در سال 1997 از مرز فروش 100 میلیارد دلار عبور کرد. میزان فروش روزانه نیز در سال 2002 رکورد 43/1 میلیارد دلار را شکست. فروش بین المللی وال مارت بالغ بر 60 میلیارد دلار است.

بنیانگذار

سام والتون خرده فروش افسانه ای در سال 1962 وال مارت را بنیان نهاد. او در 1918 به دنیا آمد و از همان کودکی مهمان نواز بود و بعدها نیز همین «مهمان نوازی پشتکارانه» را در مورد مشتریان شرکت به همکاران یادآوری می کرد. والتون معتقد بود «راز موفقیت خرده فروشی آن است که آنچه مشتری می خواهد به او بدهی. شما وقتی به فروشگاهی وارد می شوید که بیش از آنچه انتظار دارید فراهم است به آن گرایش خواهید یافت و اگر به فروشگاهی بروید که راحت نیستید و به شما سخت می گذرد و یا فروشندگان آن متظاهر و پرمدعا هستند از آن متنفر خواهیدشد». والتون بهترین حالت دوستانه، یک لبخند خوشامدگویی، ارائه کمک و نیز احترام را اساس کار می دانست. او به همکاران خود می گفت «ما با یکدیگر کار می کنیم. این راز پایداری ماست. ما هزینه زندگی را برای همه افراد کاهش خواهیم داد. فرصتی فراهم خواهیم آورد که همه دنیا مزایای آن را ببینند و زندگی بهتری داشته باشند. ما به آنچه انجام می دهیم افتخار می کنیم». والتون اصول باورهای خود را درکتاب « ساخت آمریکا » (MADE IN AMERICA) عرضه کرد. در سال 1992 سام والتون در آخرین سال زندگی خود 10 قانون برای کسب وکار ارائه داد:

1 ) به کسب و کار خود تعهد داشته باشید؛

2 ) منافع خود را با همکاران خود به شراکت بگذارید و با آنان مانند شریک رفتار کنید؛

3 ) به شرکای خود انگیزه بدهید؛

4 ) با شرکای خود ارتباط برقرار کنید؛

5 ) هرچه را که به انجام بهتر کسب وکار کمک می کند ارج نهید و قدر بدانید؛

6 ) موفقیتهای خود را جشن بگیرید؛

7 ) به حرف همه در شرکت گوش دهید؛

8 ) احترام مشتریان را نگه دارید؛

9 ) کنترل هزینه ها بهتر از آن است که در دام رقابت با دیگران گرفتار شوید؛

10 ) خلاف جهت آب شنا کنید. روشهای سنتی را کنار بگذارید و راه دیگر بروید.

مدیرعامل

در سال 1992 با مرگ سام والتون بنیانگذار وال مارت پسر او رابسون به عنوان رئیس هیئت مدیره برگزیده شد . رابسون که دکتری حقوق دانشگاه کلمبیا را دارد از 1969 به شرکت پیوسته است. در سال 1988 دیوید گلاس به مدیرعاملی برگزیده شد و از سال 2000 نیز لی اسکات به عنوان رئیس و مدیرعامل وال مارت سکان هدایت شرکت را به دست گرفته است. او در سال 1979 به وال مارت پیوست و به عنوان معاون مدیر حمل نقل، مدیر حمل و نقل و نایب رئیس بخش توزیع فعالیت کرد. در سال 1992 به سمت نایب رئیس اجرایی پشتیبانی و در سال 1995 نایب رئیس اجرایی فروش رسید. اسکات کارشناس بازرگانی از دانشگاه پیتسبرگ است. او بر این باور است که فروش و سود خوب شرکت در سال 2005، به 8/1 میلیون همکاری تعلق دارد که هر روز سخت‌کوشند و به مشتریان بیش از 6200 فروشگاه در سراسر جهان خدمت ارائه می دهند. لی اسکات مسئولیت مدیرعاملی را بسیار بیش از قدرت او می‌داند. او می گوید «البته باور همگانی این است که به محض آنکه مدیرعامل شدی می توانی دستور دهی و کارها هم انجام شود. اما حقیقت آن است که تنها با نفوذ در دیگران می توان اثری برجای گذاشت».

چشم انداز آینده

مدیرعامل وال مارت معتقد است غیر از خطرپذیری (RISK) که ذاتی عملیات و فعالیت خرده فروشی است، شرکت در معرض خطرات بازار شامل تغییرات نرخ بهره و نرخ تبادل ارزهای خارجی است. اما با این حال او تاکید دارد که وال مارت باید به افزایش استاندارد سطح زندگی مردم در همه جا ادامه دهد. او می گوید « ما تعهد خود را مبنی بر شهروند مسئول بودن حفظ خواهیم کرد و وظیفه شناسی خود را در همکاری و کمک به خیریه ها و سازمانهای اجتماعی ادامه خواهیم داد». او همواره در برخورد با همکاران خود تاکید می کند که « تنها وقتی می توانیم بهتر شویم که بدانیم در چه زمینه‌هایی نیاز به بهبود داریم .»

چه چیزی می توان یاد گرفت؟

مواظب مردم باشید: والتون با دو گروه از مردم یعنی کارکنان و مشتریان مواجه بود. او دریافت که با ترغیب و تشویق کارکنان خود بهتر می تواند به مشتریان خدمت کند. در تجارت به ویژه تجارتهای بزرگ تاکید روی مردم بیشتر است و والتون توجه به مردم را به رویه جاری تبدیل کرد.

به سمت دریچه فرصت استراتژیک بروید: بعضی مواقع دریچه فرصت استراتژیک به صورت غیرمنتظره در یک عرصه تجاری که موردتوجه دیگران نیست، ظاهر می شود. در سالهای اولیه رشد دریچه فرصت استراتژیک را، شهرهای کوچک و مناطق روستایی نزدیک آن رقم زد که در معرض تحولات بزرگ قرار گرفته بودند.

ترکیب ایده هـــای قدیمی با فناوری جدید می تواند استراتژی توانمند را به وجود آورد: والتون در عرصه تجاری بیش از سایر کارآفـــرینان به کسب موفقیت نائل شد. او علی رغم پیشگامی درسازمان به گسترش فنـــاوری مخابرات و ایجاد سیستم توزیع رایانه ای مبادرت و به موازات آن کارکنان را ترغیب کرد که نسبت به مشتریان برخوردی دوستانه داشته باشند.

علاقه مندی به محیط زیست سودآور است: برخلاف سابق، امروزه اکثر افراد نسبت به محیط زیست علاقه مند شده و وقت زیادی را صرف آن می کنند که در عصر صنعت مدرن در مقابل هر گزندی و یا سوء بهره برداری از آن دفاع کنند.

در چنین شرایط هر شرکتی که بتواند در رهبریت این گونه حرکتهای عامه پسند قرار گیرد، با استقبال مشتریان و رسانه های جمعی مواجه خواهدشد.

آشنایی با اولین فروشگاه زنجیره‌ای

اگر نگاهی به تاریخچه فروشگاه های زنجیره ای بیاندازید، متوجه خواهید شد که اولین شعبه این فروشگاه‌ها در سال 1859 با نام ای اند پی (A & P) در کشور آمریکا افتتاح شد. به مرور زمان این برند فروشگاه‌های خود را در سطح آمریکا گسترش داد و تعداد زیاد آن‌ها باعث شد که نام فروشگاه زنجیره‌ای به وجود بیاید. در سال 1879 یعنی بیست سال پس از به وجود آمدن اولین شعبه فروشگاه زنجیره‌ای، یک فروشگاه دیگر در شهر نیویورک تاسیس شد که اقلام متفاوتی را به فروش می‌رساند. سپس در سال 1880 تعداد برندهای فروشگاه‌های زنجیره‌ای افزایش چشمگیری داشت و بازار خرده فروشان کمی سرد شد.

تعریف فروشگاه زنجیره ای چیست ؟

در یک تعریف مختصر می‌توان فروشگاه‌های زنجیره‌ای را این طور شرح داد که:

فروشگاه‌های زنجیره‌ای مجموعه‌ای از فروشگاه‌های شبیه به هم هستند که در شهرها و مناطق مختلف ایجاد شده، هدف تمامی آن‌ها فروش محصولاتی مشترک است.

تمامی این فروشگاه‌ها زیرمجموع? یک دفتر مرکزی اصلی قرار می‌گیرند و مدیریت و مالکیت این مراکز فروش با این دفتر مرکزی است. محصولاتی که در فروشگاه‌های زنجیره‌ای به فروش می‌رسند، اغلب به صورت گسترده و توسط مدیریت اصلی تأمین می‌شود. به همین خاطر محصولات در تمامی این فروشگاه‌ها از نظر نوع و کیفیت یکسان خواهد بود. امروزه طیف گسترده‌ای از فروشگاه‌های زنجیره‌ای با هدف تأمین سبد خرید خانوار ایجاد می‌شوند. به نوعی می‌توان این فروشگاه‌ها را یک بازارچه خرید کوچک دانست که مصرف کننده می‌تواند با مراجعه به آن مهمترین خریدهای روزانه خود را انجام دهد. از خرید خواربار مورد نیاز خانه گرفته تا خرید محصولات بهداشتی خانگی، میوه و سبزیجات و …

انتخاب بهترین  فروشگاه‌ زنجیره‌ ای

معمولا اکثر افراد حوصله خرید طولانی را ندارند و بیشتر آن‌ها به دنبال مکانی هستند که تمام محصولات را در خود داشته باشند تا خریدی ساده را تجربه کنند. نکته جالب به توجه در تاریخچه فروشگاه های زنجیره ای این است که در گذشته نیز این امر وجود داشته و مردم به دنبال یک راه حل ساده بودند و به همین دلیل فروشگاه‌های زنجیره‌ای به وجود آمدند.

در ادامه با تعدادی از مزایا و معایب فروشگاه های زنجیره ای آشنا می‌شوید.
مزیت‌ها

    چنین فروشگاه‌هایی واسطه‌های بین تولیدکنندگان و مصرف‌کنندگان نهایی را حذف می‌کنند.
    از مزایای خرید عمده استفاده می‌کنند.
    از ویژه‌کاری در محصول خاصی بهره‌مند هستند.
    یک‌پارچگی قیمت‌ها و کیفیت محصولات در همه‌ی شعبه‌ها حفظ می‌شوند.
    اگر یک شعبه کالایی کم بیاورد، می‌تواند آن را سریعا از شعبه‌ی دیگری در همان منطقه یا منطقه‌ی مجاور تأمین کند.
    چنین فروشگاه‌هایی فقط نقدی کار می‌کنند.
    معمولا هزینه‌های عملیاتی اندکی دارند.
    ازآنجاکه نظارت متمرکزی وجود دارد، تبلیغات مشترکی برای همه‌ی شعبه‌ها دارند.
    در این سیستم، انعطاف‌پذیری در عمل وجود دارد.
    ازآنجاکه شعبه‌ها کالاهایشان را بنابه نیاز از دفتر مرکزی تهیه می‌کنند، ترسی از انبار بیش‌ازحد کالا وجود ندارد.
    ازآنجاکه فروش نقدی است، خطر بدهی وجود ندارد.
    اگر یک شعبه به‌خاطر ضرر سنگین یا کاهش فروش بسته شود، روی سودآوری کلی چنین سازمانی اثر نمی‌گذارد، چراکه ضرر یک شعبه، روی سود به‌دست آمده از سایر شعبه‌ها تقسیم می‌شود.

عیب‌ها

    انواع فروشگاه زنجیره ای انتخاب‌های محدودی در اختیار خریداران قرار می‌دهند، چراکه صرفا با یک خط کالای خاص سروکار دارند.
    امکان ارتباط با مشتریان به‌صورت شخصی وجود ندارد.
    اگر تعداد شعبه‌ها زیاد باشد، مدیریت درست همه‌ی آنها و محصولات استاندارد دشوار می‌شود.
    مدیران شعبه‌ها اختیارات محدودی دارند.
    ترس از موجودی بی‌ارزش در انبار وجود دارد، زیرا کالاها نمی‌توانند بلافاصله با تغییرات در تقاضا سازگاری یابند.
    هیچ تسهیلاتی برای فروش اعتباری وجود ندارد، و از این رو نمی‌تواند پذیرای طبقات فقیر جامعه باشد.
    هماهنگی مناسبی بین دفتر مرکزی و شعبه‌ها وجود ندارد.
    چنین فروشگاه‌هایی تنها به بخشی از جامعه خدمات ارائه می‌کنند، زیرا فقط با کالاهای استاندارد سروکار دارند.

چگونگی شکل گرفتن اید? فروشگاه های زنجیره ای

اید? ایجاد فروشگاه‌های زنجیره‌ای در سال‌های ابتدایی قرن بیستم و در ایالات متحد? امریکا شکل گرفت. اید? اولی? این فروشگاه‌ها جهت عرض? محصولات غذایی و خرده‌ فروش‌ها بود. محصولاتی که نیاز روزان? مصرف کنندگان را تأمین می‌کرد و در حالت عادی مصرف کننده برای خریداری هریک از مایحتاجش باید زمان زیادی را صرف می‌کرد. با توجه به اینکه نظام اقتصادی دنیا به سمت مدرن شدن پیش می‌رفت و ترجیح مشتریان این بود که وقت کمتری را صرف خرید نیازهایی مثل خورد و خوراک و … کنند، این فروشگاه‌های زنجیره‌ای شکل گرفت.

این انجمن ملی خرده‌‌فروشان خواربار امریکا بود که نخستین فروشگاه‌های زنجیره‌ای را ایجاد کرد. در حقیقت اید? ابتدایی اعضای انجمن خواربارفروشان این بود که با داشتن صد فروشگاه سوپرمارکتی می‌توان به سود بیشتری دست پیدا کرد. تا زمانی که شما فقط یک فروشگاه سوپرمارکت داشته باشید. به علاوه که این کار یک حسن دیگر هم داشت. عرض? محصولات به صورت مستقیم انجام می‌گرفت و در نتیجه قیمت فروش محصولات نیز پایین‌تر می‌آمد. همین عامل در کنار ارائ? طیف گسترده‌ای از محصولات باعث رونق گرفتن این کسب و کار در امریکا و بعدها در سایر کشورهای دنیا شد.